Nowy blask Mater Dolorosa
Życie Bytomskie nr 42
19 października 2009
Centrum. W cieniu wielkich remontów kościołów Trójcy Świętej i Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny dawny blask odzyskał jeszcze jeden bezcenny zabytek sakralny Bytomia: kościół cmentarny przy ulicy Piekarskiej, noszący - podobnie jak cmentarz - wezwanie Mater Dolorosa.
Okazją do jego oficjalnego otwarcia po remoncie był zakończony właśnie w naszym mieście Tydzień Kultury Chrześcijańskiej. Historia tej szczególnej świątyni sięga lat 60. XIX wieku. W roku 1868, po wieloletnich staraniach, parafii mariackiej udało się otworzyć na terenie między dzisiejszymi ulicami Kraszewskiego i Piekarską nowy cmentarz katolicki. Od początku planowano wybudowanie na nim kościoła cmentarnego. Udało się to z początkiem lat 80. dzięki hojnemu zapisowi rozbarczanki Julianny Garus z d. Skora, żony jednego z bogatych rozbarskich gospodarzy. Ofiarowała ona na ten cel w 1880 roku 12 tysięcy marek (mniejsze kwoty złożyli również inni darczyńcy). Świątynię zaprojektował w stylu neogotyckim wiedeński architekt Hugo Heer, z pochodzenia bytomianin. Pracami, prowadzonymi przez mistrzów murarskich Klehra i Kowollika, kierował architekt miejski Paul Jackisch. Konsekrowano ją w 1882 roku. Oddajmy głos historykowi sztuki: Kaplica (…) sprawia wrażenie, jak gdyby była tylko prezbiterium pozostałym po większej budowli. To skutek proporcji - kaplica jest bardzo wysoka i kryje ją smukły dach (…). Wrażenie fragmentaryczności, ułomności budowli, (…) poglębia też posadowienie jej, wcale wysokiej, wieży. Nie znajduje się ona (…) od frontu, ale z boku (…). (…) Heer świadomie zamierzał osiągnąć taki efekt "historyczności", fragmentaryczności swojej kaplicy. W 1888 kościół wraz z cmentarzem został przekazany pod opiekę nowo powstałej parafii Trójcy Świętej (stan ten trwa po dzień dzisiejszy).
Mater Dolorosa jest nekropolią bytomskiego duchowieństwa. W jej podziemiach spoczywają: proboszcz kościoła mariackiego Norbert Bonczyk, prefekt bytomskiego konwiktu biskupiego Richard Kohlsdorfer, kapelan więzienny Johannes Wlotzka, ks. Alois Bober, ks. Albin Zolondek, ks. prof. Wiktor Durynek. Ponadto w krypcie pochowano również fundatorkę Juliannę Garus.
Po wojnie kościółek cmentarny dzielił losy wszystkich bytomskich świątyń, niszczejąc głównie od szkód górniczych. Nieudolnie przeprowadzane remonty pogarszały tylko sytuację. Dodatkowo świątynia podczas tych prac doznała przekształcenia kolorystyki wnętrza poprzez nieudolnie przeprowadzane zabiegi "konserwatorskie", nierzadko przy użyciu farby olejnej. Dopiero ostatni, niedawno zakończony remont, przeprowadzony przez profesjonalnych konserwatorów i przy użyciu odpowiednich metod, przywrócił zabytkowi dawną świetność. Kościół przykryto nowym dachem, osuszono zawilgocone wnętrze. Otrzymało ono stonowaną kolorystykę (konserwatorzy starali się jak najbardziej nawiązać do pierwotnych kolorów, przeprowadzając tzw. odkrywki). Odnowiono witraże, ostrołukowe okna otoczono opaskami o zgeometryzowanych wzorach. Odnowiono ołtarz z wieńczącą go Pietą, przywracając rzeźbie właściwą polichromię. Odnowione zostały epitafia, upamiętniające osoby pochowane w krypcie.
Warto dodać, że jest to jedyne oprócz kościoła św. Ducha wnętrze kościelne, które zachowało tradycyjne wyposażenie: nie ma ołtarza "posoborowego" w formie stołu, zachowały się też odgradzające prezbiterium balaski (powyrzucane niemal ze wszystkich kościołów przez nadgorliwych "odnawiaczy" liturgii).
Wreszcie powiedzieć należy, że całkowitemu remontowi poddane zostały organy (zarówno tzw. prospekt, jak i właściwy instrument). Zagrał na nich w środę 14 października młody organista z Recklinghausen Thornsten Maus, goszczący w Bytomiu w ramach Tygodnia Kultury Chrześcijańskiej. Koncert poprzedził słowem wstępnym - przybliżając zebranym pokrótce historię świątyni - nowy proboszcz parafii Trójcy Świętej, ks. Dariusz Grzeszczak.
Cmentarz Mater Dolorosa od kilku lat - staraniem wielu ludzi dobrej woli - odzyskuje swą dawną świetność. Do odnowionych kaplic grobowych "dołączył" cmentarny kościół. Oby tak dalej.
Cmentarz Mater Dolorosa od kilku lat - staraniem wielu ludzi dobrej woli - odzyskuje swą dawną świetność. Do odnowionych kaplic grobowych "dołączył" cmentarny kościół. Oby tak dalej.
MACIEJ DROŃ
